เรื่องร้ายๆที่มากับยุง
ในโลกนี้มีสัตว์ร้ายมากมาย หากจะถามว่าสัตว์ชนิดไหนร้ายที่สุด ในแง่ที่ว่าปีๆหนึ่งมันพรากชีวิตมนุษย์ไปมากที่สุด หลายคนก็อาจเดาว่าน่าจะเป็นสัตว์ที่มีนิสัยดุร้ายเช่น ฉลามและเสือ ทั้งที่จริงแล้วสัตว์พวกนี้ทำมนุษย์ตายไปปีหนึ่งเป็นหลักสิบเท่านั้น บางคนอาจช่างคิดหน่อยแล้วตอบว่า ก็มนุษย์นี่แหละสัตว์ที่ร้ายที่สุด เพราะปีหนึ่งมนุษย์ฆ่ากันตายทั้งจากความขัดแย้งเล็กๆ ไปจนถึงสงครามต่างๆรวมกันก็ปี และหลายแสนคน ถ้านับความร้ายกาจกับสัตว์โลกทั่วไปมนุษย์อาจจะร้ายที่สุด แต่สำหรับมนุษย์ด้วยกันเองมนุษย์นี่ยังไม่ถือว่าร้ายที่สุด แค่เกือบจะร้ายที่สุด เพราะปีหนึ่งการฆ่ากันของมนุษย์ทั้งโลกทำคนตายไปประมาณ 4-5 แสนคน แต่มันยังมีสัตว์อีกชนิดหนึ่งที่ปีหนึ่งฆ่ามนุษย์ทั้งโลกรวมกันเยอะกว่านั้นอีกเกือบเท่าตัว (ประมาณ 7-8 แสนคน) และสัตว์ดังกล่าวก็คือยุง
แมลงตัวเล็กๆที่เราเห็นกันมาตั้งแต่เด็กนี่แหละ ทำไมยุงถึงร้ายแบบนั้น? ตรงนี้ก็คงจะเดาไม่ยากจากความรู้ที่เรามีว่าจริงๆ ยุงไม่ได้ทำให้คนตายโดยตรง แต่มันนำมาซึ่งโรคที่ทำให้คนเป็นแล้วตายมากมาย ซึ่งโรคที่ทำให้คนตายเยอะสุดที่เกิดจากยุงก็คือมาลาเรีย ซึ่งในบ้านเราก็จะมีชื่อโบราณว่าไข้จับสั่น หรือไข้ป่า และโรคนี้อยู่กับมนุษย์มาตลอดประวัติศาสตร์ ว่ากันว่าอาณาจักรโรมันล่มส่วนหนึ่งก็มาจากไข้ป่า ที่โหดคือมนุษย์เพิ่งรู้ว่ายุงคือพาหะของโรคนี้มาประมาณ 100 ปีมานี้เอง (ยุงจะนำปรสิตที่ก่อให้เกิดโรคนี้จากคนที่เป็นโรคไปติดคนที่ไม่ได้เป็นโรค) เรียกได้ว่ายุงนี่เป็น “แอสแซสซิน” แท้ๆเลย ฆ่ามนุษย์มาเป็นล้านๆ ตลอดประวัติศาสตร์ แต่คนเพิ่งมารู้ว่าเป็นฝีมือของพวกมันเมื่อไม่นานมานี้
เมื่อรู้แล้วว่าการลอบฆ่าพวกนี้คือฝีมือยุงจะมีหรือที่มนุษย์จะอยู่เฉย ผลคือในช่วงครึ่งแรกของศตวรรษที่ 20 มันก็มีการพัฒนาสิ่งที่เรียกว่า “ยาฆ่าแมลง” อย่าง DDT ขึ้นมาเพื่อฆ่ายุง ซึ่งจริงๆสิ่งที่เรามักไม่รู้กันก็คือ DDT ถูกพัฒนามาเพื่อฆ่ายุง และต่อสู้กับมาลาเรีย ก่อนที่มันจะถูกเอามาใช้ในการเกษตร หรือพูดอีกอย่างก็คือ การใช้ยาฆ่าแมลงในการเกษตรทั้งหมดในปัจจุบันเป็นผลพวงมาจากการพยายามจะต่อสู้กับยุง และโรคมาลาเรียของมนุษย์เมื่อราว 100 ปีก่อน ซึ่งผลของการต่อสู้นี้ก็คือในหลายๆพื้นที่ในโลกก็ถูกประกาศว่าเป็นพื้นที่ปลอดมาลาเรียมาหลายสิบปีแล้ว มาลาเรียคือสาเหตุการตายที่สูงที่สุดของมนุษย์ที่เกิดจากยุง คนติดโรคจากยุงที่ตายราวครึ่งหนึ่งตายจากมาลาเรีย หรือถ้าจะพูดให้สั้นๆ ง่ายๆ ในหนึ่งปีคนถูกยุงกัดแล้วเป็นมาลาเรียตาย แทบจะพอๆกับจำนวนของมนุษย์ที่ถูกมนุษย์ด้วยกันฆ่าด้วยซ้ำ และนี่คือโรคที่เกิดจากสัตว์พาหะแล้วคร่าชีวิตมนุษย์ระดับที่เรียกได้ว่าเป็น “แชมป์ตลอดกาล”
มนุษย์บางพื้นที่เริ่มมีทางรักษาโรคมาลาเรียมานานเป็นพันปีแล้วด้วยสมุนไพรพื้นบ้าน และยาสมัยใหม่อย่าง “ควินิน” ก็มีมานานแล้ว และยาตัวใหม่ก็มีมาเรื่อยๆ แต่ปัญหาก็คือ ถ้าเป็นแล้วไม่ได้รับการวินิจฉัย มันมักจะเกิดอาการแทรกซ้อนจนทำให้ถึงแก่ความตาย ดังนั้นหนทางเดียวที่จะกำจัดมันให้สิ้นก็คือ ต้องไล่ฆ่าพาหะของโรคอย่างยุงให้หมด นี่เป็นสิ่งที่ประเทศโลกที่หนึ่งตระหนักดี มันเลยมีโครงการกวาดล้างยุงอย่างโหดสุดๆผ่านการใช้ยาฆ่าแมลง จนทำให้ประเทศโลกที่หนึ่งน่าจะแทบทั้งหมดปลอดมาลาเรียมาตั้งแต่ราวๆ หลังสงครามโลกครั้งที่ 2 เป็นต้นมา แต่ประเด็นก็คือนั่นเป็นเรื่องของโลกที่หนึ่งซึ่งพัฒนาแล้ว และการปราบมาลาเรียจนหมดของโลกที่หนึ่ง ก็ทำให้โลกที่หนึ่งค่อนข้างจะหลงลืมว่าโลกนี้ยังมีมาลาเรียอยู่ และมีอยู่มากมายด้วยในประเทศเขตร้อนโดยเฉพาะประเทศที่ยังไม่พัฒนา การที่โลกตะวันตกที่พัฒนาแล้วมันไม่มีโรคมาลาเรียอีกแล้ว ทำให้เงินวิจัยและพัฒนาทางการแพทย์มันไม่ค่อยลงมาพัฒนาแนวทางการต่อสู้กับโรคนี้เท่าไรมายาวนาน (เงินวิจัยลงมาไม่เท่าพวกโรคที่คนตะวันตกเป็นกันเยอะ แบบโลกหัวใจและหลอดเลือด) และประเทศเขตร้อนจำนวนมากก็ไม่ได้ปลอดมาลาเรีย โดยมันจะเป็นหนักแถวกลางทวีปแอฟริกา ซึ่งบ้านเมืองยังไม่พัฒนาเต็มไปด้วยแหล่งน้ำขัง และบริการทางการแพทย์ยังไม่ทั่วถึง และสาเหตุการตายของมนุษย์จากมาลาเรียส่วนใหญ่ก็มาจากโซนนี้ หรือจะพูดอีกแบบ แถบไหนยุงเยอะ แหล่งเพาะพันธุ์ยุงเยอะ ทุกวันนี้ก็ยังหลีกหนีมาลาเรียไม่พ้น และยุงก็ยังครองแชมป์นักฆ่ามนุษย์อันดับ 1 อยู่ในปัจจุบัน และมันก็ยังเป็นโรคที่องค์กรอนามัยโลกยังมีเป้าหมายในการกวาดล้างให้สิ้นไปจากโลกอยู่
ทั้งนี้ทั้งนั้น นี่ก็เข้าหน้าฝนแล้ว ก็ควรระวังไม่ให้มีแหล่งน้ำขังกันดีๆ บ้านเราไม่ได้ปราศจากโรคที่ยุงเป็นพาหะ เพราะนอกจากมาลาเรียที่ไทยยังมี แต่ก็ไม่น่ากลัวเท่าไรแล้ว (ปีหนึ่งเป็นประมาณ 10,000 คน แต่เสียชีวิตแค่ราวๆ 10 คน) ไข้เลือดออกก็เป็นโรคที่โหดใช่เล่น เป็นแล้วอาจถึงตายเหมือนกัน ซึ่งปีนี้มีเสียชีวิตไปแล้ว 27 คนเป็นอย่างต่ำ และมันไม่ใช่โรคที่อยู่ในเมืองแล้วจะไม่เป็นด้วย ดังนั้น ก็จงระวังนักฆ่ามนุษย์อันดับ 1 อย่างยุงแมลงตัวเล็กๆ
อ้างอิง : BrandThink.“ยุง สัตว์ที่คร่าชีวิตมนุษย์ไปมากกว่ามนุษย์ด้วยกันเอง”. www.brandthink.me. 2562.